✍🏻 اصول‌ومبانی «مناظره» در اسلام از منظر آیت الله العظمی مکارم
🔹تأملی در معنی و مفهوم جدال

🔹چیستی مفهوم مناظره(مجادله)

🔹اقسام مناظره

🔹مناظره احسن از دیدگاه قرآن

🔹مفهوم مناظرۀ غیر احسن از دیدگاه امام صادق(علیه السلام)

🔹تبعات و پیامدهای مناظرۀ باطل در روایات

🔹مناظرۀ غیر احسن؛ مانع درک حقایق

🔹جدال باطل؛ بستر ساز اختلاف؛ کینه ؛ کدورت و عداوت

🔹مناظرۀ به باطل؛ نابود کنندۀ دین

🔹آداب و قواعد مناظره أحسن در روایات

🔹منطق گرایی

🔹بهره گیری از علم و آگاهی لازم
💠مفهوم مناظرۀ غیر احسن از دیدگاه امام صادق(علیه السلام)
هنگامى كه بعضى افراد از امام صادق(ع) پرسيدند جدال به غير احسن چيست؟ حضرت فرمود: آن است كه با كسى كه اهل باطل است مجادله كنى، او دليل نادرستى اقامه كند ولى تو قادر نباشى با منطق صحيح به او پاسخ بگويى و تنها به اين قناعت كنى كه من گفته تو را قبول ندارم (بدون اقامه دليل) يا اين كه آن شخص كه اهل باطل است سخن حقى را بگويد كه بخواهد از آن براى مقصد نادرست خود كمك بگيرد و تو از ترس نداشتن جواب صحيح سخن حق را انكار كنى. اين كار بر شيعيان من حرام است كه سبب فتنه و انحراف برادران ضعيف الايمان شوند و اهل باطل از ناتوانى اين گونه اشخاص در استدلال گواه و شاهدى بر حقانيت خود دست و پا نمايند.
🔹مناظرۀ غیر احسن؛ مانع درک حقایق می‌شود، حتى واضح ترين بديهيات را درك نمى كند و به انكار امورى مى پردازد يا از مطالبى دفاع مى كند كه راستى مضحك است و اين نيست مگر به خاطر اينكه انسان وقتى گرم جدال مذموم مى شود همه چيز را غير از آنچه خودش مى گويد انكار مى كند.
تفاوتى بين مباحث دينى ، اخلاقى و سياسى و مانند آن نيست؛ منشأ جنگ رسانه ها و مطبوعات در محدوده مسائل سياسى نيز همين مطلب است كه نمى خواهند تسليم حق باشند و هر كس مى خواهد پيش داوريهاى خويش را حاكم كند وگرنه تشخيص حق در مسائل سياسى نيز آن قدر مشكل و آفتاب حقيقت آنچنان پنهان نيست، ولى هنگامى كه پاى تعصب ها و منافع شخصى و حزبى به ميان آيد، حق و حقيقت پنهان مى گردد!

⚜ حضرت امام موسی کاظم علیه السلام و نماز شب

احمد بن عبداللّه اهوازی از پدرش نقل می کند که از فضل بن ربیع شنیدم که می گفت:
◾️ من شب و روز مراقب حضرت هستم و در تمام لحظه ها وی را چنین دیدم که پس از به جا آوردن نماز صبح، مشغول تعقیب می شود تا آنکه خورشید طلوع نماید.
◾️ پس از آن به سجده می رود تا زوال خورشید.
◾️ آن حضرت کسی را معین کرده تا وقت های نماز را به او یادآوری کند. همین که وقت نماز را به او خبر می دهد، از جا برمی خیزد و دوباره مشغول نماز می شود، بدون آنکه تجدید وضو نماید.
◾️ این شیوه همیشگی اوست و باز به سجده می رود تا موقع نماز مغرب، پس از نماز عشا افطار می کند و مقدار کمی استراحت می نماید
◾️ و بعد از آن، تجدید وضو می نماید و باز به سجده می رود و تمام شب را تا سپیده صبح به عبادت و نماز سرگرم است.(مناقب، ج۴، ص۳۱۸)

📚 نماز شب، کلید حلّ مشکلات

سید مرتضی موسوی 
#نماز_شب

·          

#خانواده و تعلیم و تربیت

جورج مید و تالکوت پارسونز، این عقیده را که کودک شخصیت مادر زاد دارد، مردود می دانند. به نظر مید نوزاد از خودش به منزله فردی مستقل از دیگران هیچ مفهومی ندارد، او هنوز «خود» یا «من » نشده; زیرا برای آن که به مفهوم عمیق کلمه «من » پی برد، کنش متقابل اجتماعی لازم است. 

کودک در سنین خردسالی خود را در مقام سایر اعضای خانواده گذاشته و پیوسته تلاش می کند نقش های آن ها را بازی کند، بی آن که دقیقا بداند هدف از این اعمال و رفتار کدام است.

فرزند در محیط خانواده با مجموعه ای از عقاید، ارزش ها، سلیقه ها، آرمان ها و هنجارهای پدر و مادر آشنا می شود و در اثر تکرار آن ها در خانواده، آن ها را درونی می سازد. البته فرزندان اغلب الگوهای رفتاری والدین را به دلیل این که ظهور و بروز بیش تری از عقاید و جهان بینی و نوع نگرش ها دارد مورد توجه قرار می دهند. پدر و مادر اولین و نزدیک ترین الگوهای تربیتی عینی فرزندان خویش می باشند. فقدان هماهنگی میان آنان در ارائه الگوی یگانه تربیتی می تواند موجب بروز تضادها و تنش های تربیتی گردد و در نتیجه فرزند در انتخاب یکی از دو الگوی ارائه شده دچار تعارض و سردرگمی می شود.

دومین نوع تضاد الگوی تربیتی را می توان در اثر فقدان هماهنگی میان الگوهای ارائه شده از محیط خانواده و الگوهای ترویج شده از سوی نهاد مدرسه، مشاهده نمود.

سومین تضاد آن که گاه والدین می خواهند شیوه ها و روش هایی را که به نسل ها و مقتضیات زمان دیگری تعلق دارد به اجبار به فرزندان خویش تحمیل نمایند، در حالی که فرزندان به دلیل تغییر شرایط و موقعیت اجتماعی به دنبال خواست ها و مطالبات دیگر می باشند. کینگسلی دیویس به این نکته مهم اشاره کرده که والدین در تلاش برای اجتماعی کردن کودک سعی دارند محتواهای کهن فرهنگی را به او بیاموزند و فراموش می کنند که از دوران کودکی آنان تاکنون زندگی عمیقا دگرگون شده است. . . والدین در تلاش برای اجتماعی کردن کودک با شیوه ها و نهادهای مشخص جامعه ظاهرا فراموش می کنند که آنچه برای خودشان نهادی شده است برای جوانان بسیار انتقاد برانگیز یا بیزارکننده است.  برای گشودن چنین گره ای می بایست والدین ارزش ها و نگرش ها و اعتقادات اصیل را با روش های جدید و نوین توام نموده تا بتوانند نسل جدید را با آموزه های گذشته آشنا نمایند.

در مکتب خانواده به سادگی می توان مفاهیم و مناسک دینی را به فرزندان آموزش داد به گونه ای که هنجارهای دینی برای آنان درونی گردد. والدین از همان آغاز رشد کودک، با ارائه الگوی رفتاری مناسب و جذاب به بهترین وجه می توانند هنجارهای دینی همانند نماز و عفاف و نیز صداقت، نظم، پشتکاری و. . . را به فرزندان خویش آموزش دهند; زیرا شعایر و مناسک نقش بسزایی در تربیت دینی دارند. ایورموریش می گوید: از طریق اجرای شعایر است که افراد در خانواده، در قبیله، در گروه و نژاد یا در کشور خود صاحب هویت می شوند.  وقتی که والدین مجالس عزاداری سید و سالار شهیدان حسین بن علی علیه السلام را با آداب و رسوم ویژه برگزار می نمایند. فرزندان و اعضای خانواده با عمق وجدان خویش معانی و مفاهیم شعایر و مناسک را درونی می سازند. با انجام چنین کاری است که فرزند هویت دینی و مذهبی را که در طی سال های متمادی در سنت های اجتماعی تنیده شده، توسط والدین به ارث می برد تا خود او روزی محمل جریان برپایی مناسک و شعایر مذهبی باشد و آن را با همان ویژگی ها به نسل های بعدی تحویل دهد.

ادامه……

ارزش مهماني دادن دراسلام

برخی آیات مرتبط

فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فِيهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّى يُؤْذَنَ لَكُمْ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَى لَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ {نور/28}

و اگر كسى را در آن نيافتيد پس داخل آن مشويد تا به شما اجازه داده شود و اگر به شما گفته شد برگرديد برگرديد كه آن براى شما سزاوارتر است و خدا به آنچه انجام مى‏دهيد داناست.

لیسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَأْكُلُوا جَمِيعًا أَوْ أَشْتَاتًا فَإِذَا دَخَلْتُم بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون {نور/61}

 بر شما باكى نيست كه با هم بخوريد يا پراكنده پس چون به خانه‏هايى [كه گفته شد] درآمديد به يكديگر سلام كنيد درودى كه نزد خدا مبارك و خوش است‏خداوند آيات [خود] را اين گونه براى شما بيان مى‏كند اميد كه بينديشيد.

در روایات اسلامی

گرامی داشتن مهمان نشانه ایمان
پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر كه به خدا و آخرت مؤمن باشد مهمان را گرامى مى دارد.‏ {كافي، ج 6، ص 285}

اندوه علی(علیه السلام)
امام علی(علیه السلام) را اندوهگین دیدند. پرسیدند: یا علی! سبب اندوه شما چیست؟ فرمودند: یک هفته است که مهمانی برایم نیامده است! {میزان الحکمه، ج ۵، ص ۵۲۱}

 مهمان، برکت خانه
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مهمان است كه با روزى خود مى‏آيد و مى‏رود، با اين حال باعث آمرزش اهل خانه مى‏گردد. {مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏16، ص: 258}

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: چون وقتی آنان(مهمانان) به خانه تو وارد می شوند، همراه خود،آمرزش تو و خانواده ات را همراه می آورند و چون می روند، گناهان توو خانواده ات را با خویش می برند. {کافی، ج ۲، ص ۲۰۱}

راهنمای بهشت:
پیغمبر اکرم‌ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌فرماید: مهمان، راهنمای‌ راه‌ بهشت‌ است. {بحار الانوار، ج‌ 75، ص‌ 461}

«اهمیت ماه رجب »
درباره اهمیت ماه رجب و سفارش به استغفار و استحباب عمره رجبیه روایات بسیاری وارد شده است که از مجموعه آنها چنین به دست می آید که ماه رجب ماه تقویت ارتباط با خداست و در ماه شعبان صلوات بر محمد و آل محمد و التزام به سنت پیامبر (صلی الله علیه وآله) بسیار سفارش شده است.
   

پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) می فرماید: رجب، «شهرالله الأصمّ» است و بدان سبب آن را «اصمّ» نامیدند که هیچ ماهی به پایه عظمت آن نمی رسد مردم زمان جاهلیت به رجب حرمت می نهادند و آنگاه که اسلام درخشیدن گرفت، بر حرمت آن افزود. بدانید که رجب، ماه خدا شعبان، ماه من و رمضان، ماه امت من است پس هرکس یک روز از رجب را روزه بدارد، مستحقّ رضوان الهی گردد و روزه اش غضب الهی را خاموش کند و خداوند دری از درهای جهنّم را بر او ببندد. اگر کسی به اندازه تمام زمین طلا انفاق کند، برتر از روزه یک روز آن نخواهد بود… هرگاه شب شود، دعایش مستجاب خواهد بود: یا در دنیابه او عطا خواهد شد و یا برای آخرت او ذخیره می شود… حضرت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) سپس ثواب دو، سه، چهار، پنج، تا سی روز، روزه ماه رجب را تک تک با توضیح کامل بیان فرمود.

در همین زمینه امام کاظم (علیه السلام) می فرماید: رجب، نام نهری در بهشت است که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است بنابراین هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او خواهد نوشاند.

همچنین آن حضرت در روایت دیگری می فرماید: رجب، ماه عظیمی است که خداوند، اعمال نیک را در آن چند برابر می فرماید و گناهان را در آن محو می کند. پس هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، به اندازه مسیر یک سال از جهنّم دور و هرکس سه روز از آن ماه را روزه بدارد، بهشت بر او واجب می شود.

اسوه اهل معرفت و عبادت، مرحوم سیدبن طاوس در مورد افرادی که قبل از اسلام در دوره جاهلیت، مورد ظلم و ستم دیگران قرار گرفتند اما به انتظار ماه رجب نشستند و در آن ماه پربرکت، خدای را بخواندند و حضرت حق، دعایشان را مستجاب فرمود و بلا و گرفتاری را از آنها بگرداند، چند داستان نقل کرده است که ما یکی از آن ها را در اینجا می آوریم: شخصی، گذارش به مردی افتاد که نابینا، بیمار و خانه نشین شده بود. او از دیگران پرسید: چرا این بیمار گرفتار، از خدای متعال عافیت نمی خواهد؟ به او پاسخ دادند آیا او را نمی شناسی؟ او به نفرین شخصی به نام «عیاض» گرفتار شده است.

او گفت: عیاض را فراخوانید تا ماجرای این مرد نابینا را برای ما بازگوید. وقتی عیاض آمد به او گفت: داستان پسران «ضیعا» را که این مرد از جمع آنهاست برای ما بگو عیاض گفت: این داستان از داستان های دوره جاهلیت است و من دوست ندارم پس از آمدن اسلام، دیگر آن را بازگویم. آن شخص گفت: شایسته است که آن را برای ما بازگویی. عیاض گفت: پسران ضیعا، ده نفر بودند و خواهری داشتند که همسر من بود. آنان با من درگیر شدند و همسرم را از من جدا کردند. من هرچه آنان را به خداوند سوگند دادم و احترام خویشی و قرابت را یادآوری کردم، فایده ای نبخشید. من صبر کردم تا ماه رجب، این ماه محترم الهی فرا رسید و آنگاه دست به دعا برداشتم و با حال خستگی و درماندگی خدای را بخواندم و تقاضا کردم که همه شان نابود و یکی شان نابینا و زمین گیر شود. خدای متعال دعایم را مستجاب فرمود و همه شان نابود شدند جز این مرد، که نابینا و خانه نشین شده است.

باری در کرامت و فضیلت این ماه، حضرت امام صادق (علیه السلام) نیز می فرماید: آن گاه که قیامت برپا شود، منادی الهی فریاد زند: «أین الرجبیون؟» کجایند آنانکه ماه رجب را گرامی داشتند و از آن، بهره ها بردند؟ از آن انبوه جمعیت، گروهی برخیزند که نور جمالشان محشر را روشن کند. بر سر آنان تاج های شاهی که مرصّع به درّ و یاقوت است، قرار دارد و در طرف راست هرنفر از آنان هزار فرشته، در سمت چپ نیز هزار فرشته به او کرامت و تعظیم الهی را تبریک گویند. از جانب الهی ندا آید: بندگان و کنیزانم، به عزت و جلالم سوگند، شما را جای و مقام گرامی و عطایای فراوان دهم و شما را در جایی جای دهم که از زیر آن نهرها جاری است و شما در آن جاوید خواهید بود زیرا شما داوطلبانه برای من در ماهی که من بزرگش داشتم روزه گرفتید. سپس، خطاب به فرشتگان فرماید: فرشتگان من بندگان و کنیزان را به بهشت داخل کنید. در اینجا حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: این پاداش، برای کسی است که گرچه یک روز از اول یا وسط یا آخر ماه رجب را روزه بدارد.

پیامبر گرامی ما در بیان عظمت و اهمیت ماه رجب می فرماید: خدای متعال، در آسمان هفتم، فرشته ای به نام «داعی» قرار داده است. هرگاه ماه رجب فرا رسد، آن فرشته دعوت کننده، هرشب تا به صبح گوید: خوشا به حال کسانی که به ذکر الهی مشغولند خوشا به حال کسانی که با میل و رغبت تمام، رو به سوی درگاه خدا آرند. و خداوند می فرماید: من همنشین کسی هستم که با من همنشین باشد، و مطیع کسی هستم که فرمان مرا ببرد و آمرزنده ام کسی را که از من طلب آمرزش کند. این ماه رجب ماه من، بنده هم بنده من، و رحمت هم از آن من است هرکس مرا در این ماه بخواند، پاسخ مثبت دهم و هرکس از من چیزی بخواهد، به او عطا کنم و هرکس از من هدایت جوید، هدایتش کنم.

من این ماه را وسیله ارتباط بین خود و بندگانم قرار داده ام پس هرکس به آن چنگ زند، به من می رسد.

گرچه تمام ماه رجب، نزد خداوند و اولیاء گرامیش عزیز و ارجمند است لیکن برخی از اوقات آن، فضیلت ویژه ای دارد مثلا اوّلین شب جمعه ماه رجب، دارای امتیازی بزرگ است. پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) می فرماید: از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید فرشتگان آن را «لیله الرغائب» می نامند. چرا که وقتی یک سوم از شب گذشت، هیچ فرشته ای نیست مگر اینکه در کنار کعبه مشرفه آید آنگاه خداوند نظر مرحمت به آنان کند و فرماید: فرشتگانم هرچه خواهید از من بخواهید. فرشتگان گویند: بارالها حاجت و خواسته ما آن است که روزه داران ماه رجب را بیامرزی خداوند متعال فرماید: آمرزیدم.

یکی از کارهای مهم و شایسته در ماه رجب، کمک به مستمندان است. امام صادق (علیه السلام) از پدران گرامیش از امام علی (علیه السلام) نقل می کند که آن حضرت فرمود:… هرکس به خاطر خدا در ماه رجب صدقه بدهد، خداوند وی را آنچنان اکرام فرماید که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب انسانی خطور کرده باشد.

اگر هیچ حادثه ای در ماه رجب رخ نمی داد، باز هم رجب ارزش خاص و ویژگی استثنائی خود را داشت لیکن حوادثی در آن به وقوع پیوسته است که مهمترین آن، در روز بیست و هفتم این ماه است چرا که آخرین پیامبر برگزیده الهی حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) در این روز از جانب خدای متعال مأمور هدایت مردم و ابلاغ هدایت و رسالت الهی گردید.

بندگان صالح و آگاه الهی، ماه رجب و شعبان را به عنوان زمینه و مقدمه ای جهت کسب آمادگی برای درک درست و شایسته ماه مبارک رمضان به حساب می آورند. خوشبختانه هم اکنون در برخی از شهرهای کشور عزیزمان ایران، اهل عبادت و معرفت دو برنامه دارند و آن ها را با هم اجرا می کنند: یکی «اعتکاف» که دستور اکید اسلام است با احکام و دستورات ویژه اش و دیگری برنامه ای به نام عمل ام داود، دستوری که از حضرت امام صادق (علیه السلام) به ما رسیده است.

درباره اهمیت ماه رجب و سفارش به استغفار و استحباب عمره رجبیه روایات بسیاری وارد شده است که از مجموعه آنها چنین به دست می آید که ماه رجب ماه تقویت ارتباط با خداست و در ماه شعبان صلوات بر محمد و آل محمد و التزام به سنت پیامبر (صلی الله علیه وآله) بسیار سفارش شده است.

برای آگاهی از برنامه ها و عبادات و دعاهای این ماه به کتب ادعیه چون «مفاتیح الجنان»، «اقبال الأعمال» و غیره مراجعه کنید.